“De zon gaat weer schijnen in Nederland.” Met onder meer deze woorden begon de leider van de grootste fractie zijn presentatie van het onlangs gesloten hoofdlijnenakkoord. De zon gaat weer schijnen in Nederland. Maar is dat ook wel zo? Gaat de zon wel schijnen voor iedereen in dit land? De oppositie denkt van niet. “De samenlevingsvisie van het nieuwe kabinet is in zichzelf gekeerd”, zo luidt een reactie. Klaar staan voor de ander is er niet meer bij, en: het akkoord straalt teveel ‘ik’ uit en weinig ‘wij’, alsmede weinig gemeenschapszin en samenwerking. Gaat de zon daadwerkelijk weer schijnen in Nederland? Voor iedereen, zonder onderscheid?
“Erken dan heden en prent het in uw hart”, aldus Mozes tot het volk, “de Heer is God in de hemel boven en op de aarde beneden … Onderhoud zijn voorschriften en geboden die ik u heden geef.”
Het volk Israël staat op het punt om het land Kanaän binnen te trekken. Maar voordat dat gebeurd, houdt Mozes een toespraak tot het volk. In de tijd van zijn ontstaan moest deze verkondiging de ontheemde, landloze en vernederde Israëlieten in ballingschap vervullen met hoop voor de toekomst. Het moest het ontgoochelde Israël weer een eigen identiteit geven, alsmede een waardige status onder de volkeren.
Binnen dit kader past ook de eerste lezing van vandaag. Hierin wordt de uniekheid van JHWH in een universeel kader geplaatst. Zo is sinds de schepping nergens ter wereld iets gebeurd dat met de exoduservaring van Israël vergelijkbaar is. Sterker nog: JHWH is de enige God die het heeft aangedurfd om een grensoverschrijdende reddingsactie te ondernemen, en voor zichzelf een volk te gaan halen. Deze wonderbaarlijke bevrijding heeft een didactische functie: Israël laten beseffen dat JHWH de enige ware God is. Een besef dat uiteindelijk in daden moet worden omgezet: ”Onderhoud zijn voorschriften en geboden die ik u heden geef”, aldus Mozes tot het volk. “Dan zult gij met uw kinderen gelukkig zijn en lang leven op de grond die de Heer uw God u voor altijd schenkt.” Zal de zon dan wel weer schijnen in het land?
“Gaat dus en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen”, hoorden wij zojuist in het evangelie, “en doopt hen in de Naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest.”
Jezus verschijnt aan zijn leerlingen. Voor hen is het de eerste keer dat zij hun meester als de opgestane heer met eigen ogen aanschouwen. Maar met geen enkel woord rept Mattheüs over de uitwerking die deze verschijning bij de leerlingen oproept. Geen ontzetting, geen verbazing, geen blijdschap. De enige reactie die Mattheüs meedeelt, is dat zij Jezus hun hulde bewijzen door voor hem op de grond te vallen. Sommige echter twijfelen.
Dit element van twijfelen laat zien dat de leerlingen niet lichtgelovig zijn, en dat het verrijzenisgeloof geen sinecure is. Desondanks weerhoudt de twijfel Jezus er niet van om zijn leerlingen te belasten met de taak om zijn werk voort te zetten. Zij moeten alle volkeren in aanraking brengen met de concrete weg die Jezus hen heeft gewezen, alsmede met de uitleg die hij hen van Wet en Profeten heeft gegeven. “Gaat dus en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen”, aldus Jezus tot zijn leerlingen, “doopt hen in de Naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest.”
Dopen, leren en navolgen horen onlosmakelijk bij elkaar. Wie leerling van Jezus wordt - Hem wilt navolgen -, laat zich niet alleen dopen, maar probeert ook zijn relatie met Christus in praktijk te brengen: in het concrete leven van iedere dag, binnen ieders eigen context, in zijn of haar doen en laten, in concrete woorden en daden van naastenliefde. Zal ook dan de zon weer schijnen in het land? Voor iedereen, zonder onderscheid?
Drie-eenheid. Vandaag vieren wij het hoogfeest van de heilige Drie-eenheid: Vader, Zoon en heilige Geest. Drie verschillende personen, en toch één. Om eenheid te hebben, is er verschil nodig. Ook voor en in ons eigen land mag dit zo zijn. De realiteit daarentegen is, helaas, vaak weerbarstiger. Door politieke en religieuze polarisatie groeien de spanningen binnen de samenleving; grote groepen mensen staan vijandig tegenover elkaar; tegenstellingen en meningsverschillen lijken onoverbrugbaar. Verschil is er genoeg, … maar eenheid? In de lezingen van vandaag horen we dat ieder die God wilt navolgen - Zijn weg wilt bewandelen -, zich niet alleen moet laten dopen, maar het ook in de praktijk moet brengen: in doen en laten, in concrete woorden en daden, door mee te bouwen aan een barmhartige en rechtvaardige samenleving.
Over enkele weken zijn er Europese verkiezingen. Ofschoon het Europese volkslied officieel geen tekst heeft, trilt in de klanken van deze melodie nog altijd het slotkoor uit de Negende Symfonie van Beethoven mee, en daarmee ook de Duitse woorden “alle Menschen werden Brüder.” Alle mensen worden broeders en zusters. Mocht dit ook in Nederland het geval zijn, dan kan de saamhorigheid en eenheid in ons eigen land beetje voor beetje werkelijkheid worden. Gaat dan daadwerkelijk de zon weer schijnen in Nederland? Voor iedereen, zonder onderscheid? Amen.
1e lezing: Deut. 4, 32-34. 39-40; 2e lezing: Rom. 8, 14-17; evangelie: Matt. 28, 16-20
De evangelietekst uit de Willibrordvertaling 1978:
De elf leerlingen trokken naar Galilea, naar de berg die Jezus hun had aangewezen. Toen ze Hem zagen, vielen ze op de knieën, sommigen twijfelden. Jezus kwam op hen toe en zei: `Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Ga, en maak alle volkeren tot leerling; doop hen in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest, en leer hun alles onderhouden wat Ik jullie geboden heb. Weet wel, Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voleinding van de wereld.'